Örneğin 5 yaşındaki çocukların %20’si, 7 yaşındaki çocukların %10’u, ve 10 yaşındaki çocukların %5’i yatağını ıslatmaya devam etmektedir, 15 yaş grubunda ise bu oran %1-2 civarındadır.
Görüldüğü gibi enürezis, çocukluk çağının en sık karşılaşılan üriner sorunlarından biridir. 10 Yaşına kadar erkek çocuklarda, kız çocuklara göre iki kat fazla görülürken, bu yaştan sonra görülme sıklığı her iki cinste de eşit hale gelmektedir. Sosyoekonomik ve eğitim düzeyi düşük geniş ailelerde, ailenin ilk çocuklarında görülme sıklığı daha fazladır.
Doğuştan veya sonradan kazanılmış merkezi sinir sistemi sorunu olmayan çocukların 5 yaşını geçtikleri halde, istemsiz olarak gece alt ıslatmaları enürezis nocturna olarak adlandırılır. Basit ve komplike olarak iki şekilde değerlendirilir.
- Basit enürezis nocturna (monosemptomatik), gece alt ıslatma dışında herhangi başka bir belirti yoktur.
- Komplike enürezis nocturna (non-monosemptomatik), gece alt ıslatmanın yanı sıra, gündüzleri ani ortaya çıkan sıkışma duygusu, sık idrara çıkma, gündüzleri de idrar kaçırma ve kronik kabızlık gibi bulguların eşlik ettiği bir durumdur.
Bunun yanı sıra, idrar kontrolü hiç gelişmeden, yaş büyüdükçe alt ıslatmalar devam ediyorsa primer enürezis nocturna, en az 6 ay süreyle idrar kontrolü var ve daha sonra alt ıslatmalar yeniden başlamışsa bu durum da sekonder enürezis nocturna olarak sınıflandırılır.
Genetiğin rolü var mı?
Ebeveynin her ikisinde de enürezis öyküsü varsa, çocuğunda görülme sıklığı %77, anne veya babanın sadece birisinde varsa %46 oranında enürezis nocturna görülmektedir. %15 Çocukta ise, aile öyküsü olmasa bile enürezis nocturna görülebilir. Tek yumurta ikizlerinde görülme sıklığı, çift yumurta ikizlerine göre iki kat fazladır.
Enüreziste 3 önemli neden
- Uyanma bozukluğu; ailelerin bir çoğu çocuklarının derin uykularının olduğundan, zor uyandırdıklarından bahsederler, ancak son zamanlarda yapılan çalışmalar uyku sorununun normal çocuklardan farklı olmadığını ortaya koymaktadır. Basit enürezis nocturna olgularında uykuda idrar kesesi dolgunluğunun hissedilememesi ve bunun sonucunda uyanmanın gerçekleşmemesi ise kabul edilen bir durumdur.
- Geceleri düşük idrar kesesi kapasitesi ve aşırı kas aktivitesi; enürezisli çocukların bir çoğunda geceleri idrar kesesi kapasitesinin düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu, sadece geceleri kapasitenin azalması mı, yoksa idrar miktarının artması sonucu göreceli olarak böyle değerlendirilen bir durum mu tartışılmaktadır.
- Artmış gece idrar miktarı; 12 yaş altında idrar miktarının, idrar kesesi kapasitesinden %130 fazla olması durumu artmış gece idrar miktarı (nocturnal poliüri) olarak tanımlanmaktadır. Yatmadan önce fazla sıvı tüketimi artmış gece idrarı miktarına yol açmaktadır.
Enüreziste başarının sırrı
Hekim için; öncelikle basit veya komplike, primer veya sekonder enürezis ayırımını sağlayacak öykü alınması önemlidir.
Öykü alınırken öğrenilmesi gerekenler;
- İdrar, dışkı alışkanlıkları, sıvı alma alışkanlıkları, ruhsal durum, aile içi ilişkiler, uyku özellikleri, ailede enürezis olması
- Zorlu idrar yapma, idrar yaparken yanma, ağrı, idrar yolları enfeksiyon varlığı
- Organik sorun varlığının saptanması
- Gündüz tuvalete yetişememe
- İdrar geciktirmede zorluk
- Günlük yaşamı rahatsız edecek şekilde (günde 8 kereden fazla) idrar yapma gereği
- Ikınarak idrar yapma
- Kabızlık, kaka kaçırma varlığı
- Gece alt ıslatma sayı ve şiddetinin saptanması
- İşeme günlüğü
Aile için; ailenin davranışları ve katılımı büyük önem taşımaktadır.
- Çocuğu suçlamayın
- Çocuğun duygularına duyarlı olun
- Gece altını ıslatan çocuğun yatağı temizlenirken yardım etmesini sağlayın, ancak ceza olarak uygulamayın
- Alay etmeyin, kardeşleri varsa onların da alay etmelerine izin vermeyin
- Yatmadan önce sıvı alımında dikkatli olun, tuvalete gitmesini sağlayın
- Uyuduktan 2 saat sonra uyandırarak tuvalete gitmesini sağlayın
- Olumlu olun, kuru geceleri için ödüllendirin, ıslak gecelerde ceza vermeyin
- Çocuğun günlük idrar ve dışkılama alışkanlıklarının farkında olun
Tedavi öncesi alınması gereken önlemler
- Çocuğun günlük sıvı alımı her bir kilo için 30 ml. olmalıdır.
- Yatmadan 2 saat önce sıvı alımı kısıtlanmalıdır.
- Kabızlık sorunu varsa, çözülmelidir.
- Fizik aktivitesi düzenlenmeli, aşırı yorgunluk ve aşırı hareketsizliğin önüne geçilmelidir.
- Klozette otururken ayaklarının yere basması sağlanmalıdır.
- 2-3 Saatte bir veya günde 5-7 kere tuvalete gitmelidir.
- Yatmadan önce tuvalete gitmeli, uyuduktan 2 saat sonra uyandırılarak tuvalete götürülmelidir.
- Bez bağlanmamalıdır.
- Islak ve kuru geceleri bir takvim üzerine kendisinin işaretlemesi sağlanmalıdır.
Öykü alınması, muayene, gereken laboratuvar tetkikleri, aile eğitimi ve tedavi öncesi alınması gereken önlemler alındıktan sonra yakınmalar devam ediyorsa tedavi başlanmalıdır.
Uyanma bozukluğu olan çocuklarda alarm tedavisi, artmış gece idrar miktarı olan çocuklarda antidiüretik hormon, mesane kapasitesi düşük olan veya aşırı kas aktivitesi olan çocuklarda ise antikolinerjik ilaçlar kullanılır.
